Prof. Dr. Tarkan Karakan anlattı: Bağırsaklar sağlığın anahtarı mı; nelere dikkat etmeliyiz?

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tarkan Karakan, bağırsak florasının sağlığa olan etkilerini anlattı. İnsan vücudunun büyük bir kısmını oluşturan mikroorganizmaların insan sağlığı ve birçok hastalıkla olan bağlantılarının yeni yeni anlaşılmaya başlaması dolayısıyla son yıllarda gündemde olduğunu belirten Prof. Dr. Karakan, “Bağışıklık sistemimizi nasıl etkiledikleri, bizi hastalıklardan nasıl korudukları üzerine gün geçtikçe daha fazla şey öğreniyoruz” dedi. Prof. Karakan, bağırsak florasını korumak için yapılması gerekenleri sıraladı.

Bağırsak florasının bozulması hangi sağlık sorunlarına yol açabilir?

10haber’den Özgür Gökmen’e konuşan Prof. Dr. Karakan, bağırsak sağlığının insanın yalnızca sindirim sistemine değil bağışıklığından ruh sağlığına kadar pek çok etkiye sahip olduğunu anlattı. Bağırsak florasının trilyonlarca canlı mikroorganizmaların oluşturduğu bir topluluk olduğundan bahseden Prof. Karakan, “Bağırsak florasının bozulması hangi sağlık sorunlarına yol açabilir?” sorusuna şöyle yanıt verdi:

“Sindirim sistemi hastalıkları yani mide, ince bağırsak ve kalınbağırsakla ilgili sorunlar başı çekiyor. Örneğin midede gastrit, ince bağırsaklarda ishal yapan hastalıklar (çölyak, gıda alerjisi) ve aşırı bakteri çoğalması (SİBO) gibi sorunlar bunlardan bazıları. Kalınbağırsakta ise en çok irritabl barsak sendromu (huzursuz bağırsak sendromu) görülüyor. Bu hastalığın tipik şikayetleri arasında ishal, kabızlık, gaz ve şişkinlik var. Ayrıca iltihaplı bağırsak hastalıkları (ülseratif kolit ve Crohn hastalığı) da bağırsak florasıyla yakından ilişkili. Bağırsak florasıyla otoimmün hastalıklar (romatizma, Hashimoto gibi), alerjiler, kalp-damar hastalıkları, hatta psikiyatrik ve nörolojik hastalıkların bağlantısını gösteren birçok çalışma yayınlandı.”

Bağırsak florasının bozuk olduğunu gösteren işaretler neler?

Prof. Karakan, bağırsak florasının bozuk olduğunu gösteren işaretleri de şöyle açıkladı:

“Bir gün ishal, bir gün kabızlık şeklinde bağırsak düzensizlikleri, gaz ve şişkinlik gibi yakınmalar bunlar arasında en önemlileri. Bunun dışında kronik yorgunluk sendromunda mutlaka bağırsak florası aklımıza gelmeli. Fibromiyalji dediğimiz sorunun da bağırsak florasıyla çok yakından ilgisi var. Ayrıca ‘sisli beyin’ olarak adlandırdığımız, odaklanma zorluğu, zihinsel bulanıklık ve sersemlik hali de bağırsak florası bozukluğuyla ilişkilendiriliyor. Tabii bu sorunların olmaması bağırsak floranızın her zaman sağlıklı olduğunu göstermez. Floranızda bazen hiçbir bulgu vermeyen bir bozukluk da olabilir.”

Bağırsak florası neden bozulur?

Peki bağırsak florası neden bozulur? Prof. Karakan bu soruyu şöyle yanıtladı:

“Sindirim sistemindeki mikroorganizmaların dengesi bozan üç temel sebep sıralayabilirim. Birincisi, antibiyotik kullanımı. Antibiyotikler hastalanmanıza neden olan zararlı bakterileri yok ederken yararlı bakterilere zarar verebilir. İkincisi, kötü beslenme. Özellikle işlenmiş gıdalar, yani normalden farklılaştırılmış ve yapay hale getirilmiş gıdalar bağırsak florasını olumsuz etkiler. Üçüncü sebep ise stres ve uyku bozukluğu.”

Antibiyotik kullanırken önlem olarak ne yapılabilir?

Antibiyotiklerin bağırsak filorası üzerindeki olumsuz etkilerinden bahseden Prof. Karakan, o dönemlerde önlem olarak yapılabilecekleri şöyle sıraladı:

“Tedavi gördüğünüz dönemde probiyotik almak bazen faydalı olabilir ancak tek başına probiyotikler tüm hasarı önleyemez. Eğer tedaviniz sırasında ishal veya diğer bağırsak şikayetleri yaşıyorsanız mutlaka probiyotik kullanmanızı tavsiye ederim. Eczanelerde bulunan tablet veya toz şeklindeki probiyotikler bu konuda yardımcı olabilir.  Doğru probiyotik seçimi ise kişinin ihtiyaçlarına ve sağlık durumuna bağlı. Öncelikle sindirim sistemi rahatsızlıklarınız, bağışıklık sistemi zayıflığınız veya başka önemli sağlık problemleriniz varsa doktorunuza danışmanızda yarar var. Ama bu tür sorunlarınız yoksa antibiyotik kullanırken genel olarak geniş spektrumlu bir probiyotik seçmeniz faydalı olabilir.”

“Ketojenik veya glütensiz” diyetin bağırsak florasına etkisi ne?

Prof. Karakan, son yıllarda oldukça yaygın olan “ketojenik veya glütensiz” diyetin bağırsak florası üzerinde olumsuz etkisi olduğuna ilişkin çalışmaların da varlığından bahsetti; “Kimseye uzun süreli ketojenik diyet yapmasını önermiyorum. Glutensiz diyet ise çölyak hastalığında faydalı ve gerekli. Ancak sağlıklı bireylerin uzun süreli glutensiz diyet yapması bağırsak florasını bozabilir. Bu durum özellikle obezite ve diyabet gibi hastalıklara yatkın bireyler için risk oluşturur.”